علائم، مشکلات و روش های درمانی آن
نرمی استخوان یا همچنین به آن اصطلاحاً “متخلخلی استخوان” (Osteoporosis) گفته می‌شود. این یک بیماری است که استخوان‌ها به دلیل کاهش کثافت استخوانی و تخریب ماتریس استخوانی خود، ضعیف و شکننده می‌شوند. در این بیماری، نسبت بین تولید و جذب استخوان تخریب می‌شود که منجر به کاهش کثافت استخوانی و افزایش خطر شکستگی استخوان می‌شود.
علت اصلی نرمی استخوان کاهش چگالی استخوان است که به دلیل کاهش تولید استروژن در زنان پس از یائسگی و کاهش تستوسترون در مردان رخ میدهد. عوامل دیگری نیز می‌توانند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند، از جمله عوامل ژنتیکی، کمبود ویتامین د، کمبود کلسیم و عدم فعالیت بدنی مناسب.
علائم نرمی استخوان معمولاً در مراحل اولیه آن ظاهر نمی‌شود، اما با گذر زمان، شکستگی‌های استخوانی، قد کوتاه شده، درد استخوانی و خم شدن ظاهر می‌شوند.
برای تشخیص نرمی استخوان، معمولاً از طریق اندازه‌گیری چگالی استخوان با استفاده از دستگاه DEXA استفاده می‌شود.
نرمی استخوان می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. در ادامه برخی از عوامل و دلایل مهم نرمی استخوان آمده است:
کاهش تولید استروژن: در زنان، پس از یائسگی، تولید استروژن کاهش می‌یابد که می‌تواند به نرمی استخوان منجر شود. استروژن نقش مهمی در حفظ چگالی استخوان دارد و کاهش سطح آن می‌تواند باعث ضعف استخوان شود
کاهش سطح تستوسترون: در مردان، کاهش سطح تستوسترون نیز می‌تواند به نرمی استخوان منجر شود. تستوسترون نقشی در حفظ چگالی استخوان و سلامت آن دارد
عوامل ژنتیکی: برخی از افراد به دلایل ژنتیکی مستعد نرمی استخوان هستند. در صورتی که در خانواده شما تاریخچه نرمی استخوان وجود داشته باشد، شما هم ممکن است در برابر این بیماری آسیب پذیر باشید
کمبود کلسیم و ویتامین د: کلسیم و ویتامین د دو عنصر مهم برای سلامت استخوان هستند. کمبود این مواد می‌تواند منجر به نرمی استخوان شود.
عوامل روانشناختی: استرس، اضطراب، افسردگی و عدم خواب کافی می‌توانند تأثیر منفی بر سلامت استخوان داشته باشند و به نرمی استخوان منجر شوند.
استفاده طولانی مدت از داروهای خاص: برخی از داروها، مانند کورتیکواستروئیدها، ضد تشنج‌ها و داروهای ضد سرطان، می‌توانند بر سلامت استخوان تأثیر منفی داشته باشند و به نرمی استخوان منجر شوند.
عوامل سنی: با پیشروی سن، استخوان‌ها کمترین کثافت خود را دارند و خطر نرمی استخوان افزایش می‌یابد. پس از دوران یائسگی در زنان و کاهش سطح هورمون‌های جنسی، کاهش کثافت استخوانی اتفاق می‌افتد.
جنسیت: زنان عموماً در معرض خطر بیشتری قرار دارند. پس از یائسگی، سطح هورمون‌های جنسی در زنان کاهش می‌یابد که می‌تواند منجر به نرمی استخوان شود.
عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی نرمی استخوان می‌تواند یک عامل خطر برای بروز این بیماری باشد. ژنتیک وراثتی نیز می‌تواند نقشی در کاهش کثافت استخوانی داشته باشد.
نقص تغذیه: کمبود کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی می‌تواند به نرمی استخوان موجب شود. عوامل دیگری مانند کمبود ویتامین K و منگنز نیز می‌توانند تأثیرگذار باشند.
عوامل زیستی: عواملی مانند سابقه سابقه شکستگی استخوان، بیماری‌های خاص مانند روماتیسم، سرطان و بیماری‌های تیروئیدی نیز می‌توانند به نرمی استخوان منجر شوند.
عوامل رفتاری: عدم فعالیت بدنی، سیگار کشیدن، مصرف زیاد الکل و مصرف برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها نیز می‌توانند به نرمی استخوان موجب شوند.
نرمی استخوان در چه سنینی رخ میدهد؟
نرمی استخوان معمولاً در افراد مسنتر و پس از یائسگی رخ میدهد. اما باید توجه داشت که این بیماری همچنین می‌تواند در سنین جوان‌تر نیز ظاهر شود. در واقع، فرایند کاهش چگالی استخوان اغلب از سن 30 سال به بعد آغاز می‌شود و با پیشرفت سن تسریع می‌شود. در زنان، پس از یائسگی و کاهش تولید استروژن، نرمی استخوان به طور معمول بیشتر رخ میدهد. در این دوران، سطح استروژن در بدن به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد که منجر به کاهش چگالی استخوان و ضعف استخوان می‌شود. در مردان نیز، تولید تستوسترون کاهش می‌یابد و این ممکن است به نرمی استخوان منجر شود. اما نرمی استخوان در مردان معمولاً در سنین بالاتر از 60 سال رخ میدهد.
روش‌های پیشگیری از نرمی استخوان عبارتند از:
- مصرف کافی کلسیم: کلسیم یکی از عناصر مهم برای سلامت استخوان است. مصرف مقدار کافی کلسیم از طریق مواد غذایی مانند شیر و فرآورده‌های لبنی، سبزیجات و ماهی‌ها می‌تواند به حفظ چگالی استخوان کمک کند. در صورت نیاز، ممکن است پزشک شما نیاز به مکمل کلسیم را توصیه کند.
- مصرف ویتامین D: ویتامین D به جذب کلسیم در بدن کمک می‌کند و برای سلامت استخوان ضروری است. می‌توانید ویتامین D را از طریق مواد غذایی مانند ماهی چرب، تخم‌مرغ، قارچ و محصولات غنی شده با ویتامین D دریافت کنید. همچنین، برخی از افراد ممکن است نیاز به مکمل ویتامین D داشته باشند.
- انجام فعالیت بدنی منظم: ورزش و فعالیت بدنی منظم، به تقویت استخوان و حفظ چگالی استخوان کمک می‌کند. انواع فعالیت‌های مثل پیاده‌روی، دویدن، شنا، تنیس و وزنه‌برداری می‌توانند مفید باشند. قبل از شروع هر نوع فعالیت بدنی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
- جلوگیری از سیگار و مصرف الکل: مصرف سیگار و مقدار زیادی الکل می‌تواند به نرمی استخوان منجر شود. بهتر است از سیگار کاملاً خودداری کرده و مصرف الکل را به حد متعادل و معقول محدود کنید.
- حفظ وزن سالم: نگهداری وزن سالم و جلوگیری از چاقی یا لاغری زیاد می‌تواند به حفظ سلامت استخوان کمک کند. برنامه غذایی مناسب و فعالیت بدنی منظم به شما کمک می‌کند وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید.
- مراقبت‌های پزشکی منظم: انجام آزمون‌های سنجش چگالی استخوان مانند دکسا اسکن (DEXA scan)، به شما کمک می‌کند تا تغییرات در چگالی استخوان خود را پیگیری کنید و در صورت لزوم، اقدامات لازم را برای پیشگیری یا درمان نرمی استخوان انجام دهید.
- همچنین، مشاوره با پزشک خود در مورد روش‌های پیشگیری و مدیریت نرمی استخوان نیز می‌تواند بسیار مفید باشد. پزشک شما می‌تواند بر اساس وضعیت خاص شما، نکات و راهکارهای بیشتری را برای پیشگیری از نرمی استخوان توصیه کند.
